Eskiden beri Linux, kullanıcı dostu olmayan arayüzlere sahip ya da GUI(Graphic User Interface) kullanıcılar için grafik arayüzü olmayan bir işletim sistemi olarak bilinirdi. Belki başlarda bu söylenebilirdi ancak uzun bir süredir son kullanıcıya hitap eden çok başarılı GUI’ler içeren dağıtımlar piyasada mevcut bu nedenle son kullanıcı olan birisi için web’de surf yapmak, office programları ile yazı-çizi işlerini halletmek, müzik dinlemek, film izlemek, fotoğraflarını tanzim etmek gibi günlük işlerde neredeyse hiç komut satırına ihtiyaç duymadan GUI’ler yardımı ile ücretsiz bir işletim sistemi kullanım deneyimi yaşayabiliyorsunuz.

Gel gelelim Linux işletim sisteminin bu denli sistem alt yapılarında kullanılmasının ve popülerliğini üstel bir hızla artırmasının nedenleri arasında son kullanıcılara yönelik yeniliklerin yanında GUI kullanmadan komut satırı üzerinden yönetilebilen ve özellikle bu özelliği nedeniyle ciddi donanım gereksinimi olmayan bir işletim sistemi olması sayılabilir. İşte tam bu noktada Linux kullanıcıları yazının devamında “Terminal” diyeceğim komut satırı işlemleri ile sistemlerini yönetmeyi merak etmeye başlıyorlar. Bu yazıda bu konuya biraz giriş yapacağım.

Komut satırına yazılan yazılara biz genel olarak “Komut” diyoruz. Aslında komutlar Linux’de bir yazılım aracını sağıran isim ve bu ismin yanında o aracı çalıştırmak için ihtiyaç duyduğumuz ek özellik ifadelerini(attributes) anlatır. Bir çok komut aslında daha önce yazılmış ve düzenli bir paket haline getirilmiş küçük programcıkları çalıştırma işlemini yapar.

Önceki yazımda da bahsettiğim gibi ben sıklıkla “LinuxMint” dağıtımını kullandığım ve öğrencilerime de bunu tavsiye ettiğim için burada bahsedeceğim bir çok ekran ve işlem direk Mint’te uygulanmaktadır.

El alışkanlığı haline gelen “Terminal” ya da komut satırını açmak için , ister görev çubuğundan, ister Başlat menüsünden terminal logosuna basabilir isterseniz de klavyenizden Ctrl+Alt+T kısayolunu kullanabilirsiniz.

Açılan terminal ekranında ilk öğrenmemizi gereken komut bence temizlik komutudur. Ekranınızda zaman içerisinde açıp kapattığınız programların cevapları, girip çıktığınız dizinlerin yolları bir sürü yer kaplayacak ve okunurluğu azaltacaktır. Bu nedenle sık sık terminal ekranınızı temizlemeniz gerekecektir. Bunu yapmak için kullandığımız komut;

clear

bu komut ekranınızda daha önce yaptığınız tüm komutları silecektir.

Farklı dağıtımlarda değişiklikler göstermesine rağmen çoğu işletim sistemi komutu Linuxlerde hep aynıdır. Bu nedenle bildiğimiz ve unuttuğumuz ya da ne işe yaradığını merak ettiğimiz komutlar hakkında bilgi almak için;

whatis 

komutunu kullanırız. Örneğin;

whatis ls

komutunu verirsek.

sonucunu elde ederiz. Bu da bize “ls” komutunun kısaca ne işe yaradığını verir. “ls” bir klasör ya da dizin içerisindeki içeriği ekrana listeler der. Eğer bir komutun daha ayrıntılı özelliklerini öğrenmek isterseniz “KOMUT –help” ifadesini eklemeniz gerekir;

ls --help

şeklinde komutun nasıl kullanıldığı yanına ne tür ekler(attributes) aldığı hakkında ayrıntılı bilgi edinebilirsiniz. Bu kadar ayrıntı yetmez bana bunu geliştiren insanların hazırladığı kullanım klavuzunu göster derseniz;

man ls

bu şekilde bir çıktı elde edebilirsiniz.